Alzheimer Hastalığı (Demans-Bunama)

Alzheimer hastalığı ve Demansın diğer türleri

Yaşlandığımızda birçoğumuzun unuttuğu şeyler olur. Alzheimer’sanız ya da demansın başka türlerinden bir hastalığınız varsa, unutkanlıklarınız ileri derecede artmaya başlar, bu belirtiler zamanla daha da kötüleşir.

Bu durum hem Alzheimer’ lı kişi için hem de onunla  ilgilenen ve yaşayanlar için çok büyük bir sıkıntı olabilir.

 Alzheimer hastalığı nedir?

Alzheimer hastalığı aslında en yaygın ifade ile demansdır (bunama). Demans, doktorların bazı insanların beyinlerinin düzgün çalışması durduğunda neler olduğunu tanımlamak için kullandıkları bir terimdir. Felç geçirmiş bazı kişilerde meydana gelebilen vasküler demans velewy cismi demansı diğer yaygın görülen türlerdir.

Demans bir hastalıktır. Bu durum yaşlanmanın normal bir parçası değildir. Fakat demans yaşlı insanlarda daha yaygındır. Daha genç insanların da alzheimer hastalığına yakalanmaları mümkündür, fakat bu çok nadir görülür.

Belirtiler nelerdir?

Alzheimer hastalığının ilk belirtisi hafif derece unutkanlıktır. Başlangıçta bazı insanlar, dün ne yaptıkları gibi ufak şeyleri hatırlamakta güçlük çekebilirler. Kaybolabilirler ya da kolayca kafaları karışabilir. Yemek pişirmek, giyinmek ya da tuvaleti kullanma gibi önemli ve günlük şeylerin nasıl yapılacağını unutabilirler. Yakın aile fertlerini bile tanımayabilirler. Bu durum, alzheimerlı bir kişi için, kendi bakımını yapmayı çok zor hale getirebilir.

Bu belirtiler genelde aşama aşama ilerler. Genelde bir arkadaş ya da bir yakın hastalığı fark eder ve bir doktora görünülmesi tavsiye edilir. Fakat felç geçirmiş biri için, demans aniden başlayabilir.

Kişilerin demanstan dolayı olan problemleri, kişinin kişiliğini değişmiş gibi gösterebilir. Bu kişiler kendi başlarına dolaşmaya ya da etrafta gezinmeye, huysuz ya da tedirgin olmaya başlayabilirler. Konuşma ya da sizi anlama güçlüğü çekebilirler. Bazı kişiler, gerçekte olmayan şeyleri gerçekleşiyor (delüzyonlar) zannederler ya da gerçekte olmayan şeyleri (halüsinasyonlar) görürler. Bu durum üzücü olabilir. Örneğin, bazı kişiler insanların kendilerine zarar veremeye çalıştıklarını ya da bir şeylerini çalmaya çalıştıklarını düşünebilir. Bazı kişiler saldırgan olmaya başlayabilirler.

Alzheimer hastalığı olan bir kişinin bakımı

Sevdiğiniz kişileri hastalıklarından dolayı değiştiklerini görmek sizin için çok zor olabilir. Sanki kasıtlı bir şekilde zorluk çıkarıyorlarmış gibi göründükleri zamanlar muhtemelen olacaktır. Alzheimerlı kişiler, çoğu zaman, herhangi bir şeyin yanlış olduğunun farkına varamayacaklardır.

Onların söylediklerinin yerine ne hissetlikleriyle ilgilenmeye çalışmak yardımcı olabilir. Örneğin, bazıları onların eşyalarının çalınıyor olduğunu düşünür ve  eşyalarını koydukları yeri unuttuklarından sinirli olabilirler. Eşyaların üzerine etiketler koymayı ya da eşyaları daima aynı yere bırakıldığından emin olmaya çalışabilirsiniz.

Sevdiğini kişi ya da yakınınız sanrıları varsa ya da halüsinasyon görüyorsa, onların olduğunu düşündükleri şeylerin gerçek olmadığına ikna etmeye uğraşmanızın bir yararı yoktur. Nazik bir şekilde dikkatini başka bir şeye çekmek ya da güven vermek tartışmaktan daha iyidir. Arabayla gezintiye çıkmak ya da müzik dinlemek gibi basit şeyler yardımcı olabilir.

Ayrıca, kendinize vakit ayırmanız gerektiğini de unutmayın. Mümkünse ara sıra birkaç günlüğüne uzaklaşma yararlı olabilir. Bunu yaptığınız için kendinizi suçlu hissedebilirsiniz. Fakat kendi ihtiyaçlarınızla ilgilenmek, sevdiğiniz kişini bakımını daha iyi yapmanıza yardımcı olacaktır.

Tedaviler nelerdir?

Maalesef,  Alzheimer ve demansın diğer türlerinin çoğu için bir tedavi yoktur. Unutkanlık ve zihin karışıklığı için küçük bir oranda yardımcı olabilecek ilaçlar vardır. Fakat bunlar herkese fayda sağlamaz.

İlaç tedavisi demanslı hastalar için yapılması gerekenin sadece bir parçasıdır ve onlar ailelerine muhtaçtırlar. Sonuç olarak, demanslı insanlar bakımları için bir çok konuda yardıma ihtiyaç duyarlar.

Yaşamdan keyif alma

Keyif aldıkları ve mümkün olduğunca bağımsız oldukları şeyleri yapmak, hayatlarını geri kalanında Alzheimerlı insanlara faydalı olabilir. Terapistlerin bunu yapmak için denedikleri birkaç yöntem vardır. Alzheimer’li birinin yakınıysanız, bu fikirlerin bazılarını denemeleri isteyebilirsiniz.

Bazı terapistler kelime ya da sayınlarını, para ile ilgili pratik yaptırma, ünlü kişilerin yüzlerine baktırma gibi şeyleri kullanırlar. Buna kognitif stimülasyon (bilişsel uyarı) denir. Demanslı bir kişilerin yaşam ile ilgili duydukları ihtiyaçlara yardımcı olmak için aile fotoğraflarındaki insanlar hakkında konuşmak, oyun oynamak, yapboz yapmak onları cesaretlendirebilir. Kişilerin gün içinde ne olduğunu hatırlamaları için büyük bir takvim ya da yazı tahtası kullanılabilir. Bu yaklaşıma gerçeklik yönelimi denir. Ayrıca,müzik terapisi de Alzheimerlı hastaların kendileri daha mutlu ve daha huzurlu hissetmelerine yardımcı olmaya çalışmak için kullanılabilir. Bu terapi bir müzik dinlemek, konsere gitmek, hatta dans etmek, enstrüman çalmak ve hatta dans etmek gibi şeyleri içerir. Yapılan bazı araştırmalar, müziğin kişilerin kendilerin daha az üzgün ve huzursuz hissetmelerine yardımcı olabileceğine

Meşguliyet tedavisin amacı kişilerin bağımsız kalmalarına yardımcı olmaktır. Bir meşguliyet terapisti, günlük şeylerin daha kolay nasıl yapılacağı üzerine tavsiye verebilir. Ayrıca, bunları evelerine nasıl uyarlayacakları konusunda önerilerde bulunabilirler.

Hatıralarla terapidenilen tedavi, kişilere hafıza egzersizleri yaptırarak yardımcı olmayı amaçlar. Alzheimerlı insanlar, uzun zaman önce olan şeyleri yakın zamanda olan şeylerden daha iyi hatırlayabilirler. Terapist, onlara çocuklukları hakkında sorular sorabilir ya da geçmişlerinden nesneler tutmalarını önerebilir. Çok fazla araştırma mevcut değil ama faydalı olabilir.

Aromaterapi, evcil bir hayvanla ilgilenmek ya da müzik dinlemek gibi basit şeyler bile, Alzheimerlı kişilerin kendilerini daha mutlu hissetmelerine yardımcı olabilir.

Tedirgin ya da üzüntülü kişiler için tedavi

Alzheimer hastalığı olan bazı kişiler zaman zaman çok tedirgin hale gelirler. Üzgün ve endişeli olabilirler ya da etraflarında hoş olmayan şeylerin meydana geldiği düşüncesine kapılmaya başlarlar. Bazı kişiler sinirli ve hatta saldırgan olmaya başlar. Sevdiği ya da yakını olan bir kişiye bunlar oluyorsa, doktorlarının önerebileceği birkaç tedavi vardır.

İlaç tedavisini değerlendirmeden önce, bu kişileri tedavilerinde herhangi bir değişikliğin olup olması onların daha az üzüntülü olmalarına yardımcı olabilir diye düşünmek faydalı olabilir. Örneğin, bazıları kendi başına bırakılmaktan hoşlanabilir ya da daha fazla meşgul edilmek isteyebilir. Görme kabiliyetindeki zayıflık, halüsinasyonlar görmeye neden olabilir, bu yüzden bir göz muayenesinden geçmeleri iyi bir fikir olabilir.

Ajitasyon için yapılan ilaç tedavilerinin tehlikeli yan etikleri olabilir ve özellikle de yaşlı kişiler bu yan etkilerden zarar görebilirler. Bazı demans türleri için bu ilaçların bir kısmının uygun olamadığını burada belirtiyoruz. Tedirgin kişiler için ilaçların en yaygın yan etkileri sersemliktir ve hatta bu noktanda bazı kişiler kendinden geçerler. Yan etkiler hakkında kesin olarak bir bilgi edinmek için doktorunuza danışın. Farklı bir ilaç ya da bir doz değişikliği bu yan etkilerden korunmaya yardımcı olabilir. Bir doktor tedirgin bir kişi için ilaç yazarsa, bu tedaviyi düzenli olarak gözden geçirmelidir. Artık faydalı olmuyorsa ya da artık ihtiyaç yoksa tedavi sonlandırılmalıdır.

Hastalığın Seyri Nasıldır?

Bir kimsenin semptomlarının ne kadar çabuk kötüleşeceğini bilmek zordur. Her birey farklıdır. Bazı kişiler uzun bir süre aynı şekilde kalır. Diğerlerininse bazı günleri iyi ve bazı günleri kötüdür. Sonuçta, Alzheimer’li çoğu kişinin yıkanma ve giydirilmesi gibi günlük şeylerle ilgili yardıma ihtiyacı vardır.

Hafif dereceli Alzheimer’li olan kişiler yakınlarıyla ilerisi için plan yapmak ve tedavilerinin hakkında konuşmak isteyebilirler. Bazı kişiler tercih ettikleri bakımı tanımlayıcı bir ön direktif yazar. Demanslı kişiler paraya sahip çıkma kabiliyetlerini kaybedebilirler. Bu yüzden para ve sağlık hizmetleri konusundaki kararları ilgili yardımcı olunması önemlidir.

 Kendinizle ve Alzheimer’li ya da demansın diğer türleri olan kişilerle ilgileniyorsanız, bu başa çıkmanın zorlaşmaya başladığı bir zaman olacaktır. Evde yardın alabilirsiniz ya da bir huzur evinde tam zamanlı bakım konusunda düşünebilirsiniz. Bu hizmetler için bir ücret olabileceğini unutmayın. Sevdiğiniz kişilerin bakımı ile ilgili karar vermek zor ve üzücü olabilir. Bu şeyleri daha erken düşünmek daha sonra düşünmekten muhtemelen daha akıllıcadır. Bu size doğru seçimler yapmak ve seçenekleri incelemek için genş bir vakit sağlar.

 Ayrıca, kendi sağlık ve sıhhatinizin zarar görmediğinden emin olmanız gerekir. Sevdiğiniz kişinin belli bir yerde, bir huzur evinde olabilir, tam zamanlı bakıma ihtiyacı olacağını unutmamanız önemlidir. Bir müddet bununla başa çıkabileceğinizi düşünseniz bile, iyi zamanlarda bunun için hazırlamak yardımcı olabilir.

Yazar: Dr. Pınar AKAN
Makale Tarihi: 05/05/2011

Anahtar Kelimeler: alzheimer , bunama , demans , bunama tedavisi , alzheimer tedavisi

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Tweet